شبکه احراز هویت کاربران ارتباطی
اطلاع از تعداد سیم کارت های تلفن همراه، سرویس های مخابراتی شامل اینترنت پرسرعت ثابت، تلفن ثابت و اطلاع از شماره های تلفن همراه به نام مشترکین از جمله سرویس های شاهکار است.
اطلاع از تعداد سیم کارت های تلفن همراه، سرویس های مخابراتی شامل اینترنت پرسرعت ثابت، تلفن ثابت و اطلاع از شماره های تلفن همراه به نام مشترکین از جمله سرویس های شاهکار است.
بانک ها باید داده های IoT را به اطلاعات با ارزش تبدیل کنند و خدمات بهتری را به مشتریان خود ارائه کنند.
رئیس پلیس فتا کرمان گفت: حفظ حریم خصوصی کاربران در فضای سایبر بیش از آنکه به نرم افزارها و قابلیتهای شبکههای اجتماعی بستگی داشته باشد به خود کاربران بستگی دارد که چگونه در این فضا از خود مراقبت کنند.
به گزارش پلیس فتا، سرهنگ امین یادگارنژاد رئیس پلیس فتا کرمان در تشریح این خبر گفت: متاسفانه کاربران زیادی بدون توجه به حساسیت این موضوع و فقط برای سرگرمی و رابطههای نامتعارف و… اقدام به بارگذاری تصاویر خصوصی و شخصی خود در شبکههای اجتماعی می کنند. غافل از اینکه این امر باعث بروز مشکلات خانوادگی و صدمه به موقعیت اجتماعی، خانوادگی و حیثیتی آنها می شود.
وی ادامه داد: افراد زیادی در شبکههای اجتماعی با اهداف خاص از پیش برنامه ریزی شده فعالیت دارند که به دنبال مقاصد مجرمانه مختلفی از جمله هتک حیثیت، اخاذی، کلاهبرداری، جعل هویت، سرقت اطلاعات و ترویج فرهنگ ابتذال غرب هستند که غفلت شهروندان از این موضوع، ممکن است حریم خصوصی آنان و خانواده شان ایجاد مشکل سازد و از لحاظ روحی و روانی آسیب جدی به پیکره خانواده وارد شود.
سرهنگ امین یادگار نژاد به طور مشخص هتک حیثیت یا هرگونه اقدام از طریق انتشار تصاویر خصوصی را دارای عنوان مجرمانه دانسته و افزود: برابر ماده ۱۷ قانون جرایم رایانهای هرکس به وسیله سیستمهای رایانهای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
وی در ادامه عنوان کرد: برای کسانی که با تصویرسازی درصدد هدف قراردادن آبروی افراد هستند نیز مجازات جداگانهای از انتشار تصاویر خصوصی در نظر گرفته است. که براساس ماده ۱۶ قانون مزبور هرکس، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کرده و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از ۵ تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
این مقام انتظامی در ادامه به خانوادهها هشدار داد و گفت: در نگهداری عکسها و اطلاعات محرمانه خود و فرزندانشان نهایت دقت را داشته باشند، اطلاعات شخصی خود را رمزگذاری کرده و از انتشار دادن هر گونه اطلاعات شخصی و خانوادگی خود را در شبکههای اجتماعی خودداری کنند و در فضای مجازی به هیچ کس اعتماد نکنند.
در آینده نزدیک برای استخدامها و تحقیقات دیگر مثل ازدواج از اطلاعات فضای مجازی استفاده خواهد شد؛ از طریق اطلاعات موبایل میتوان شخصیت شناسی انجام داد.
به گزارش فارس, حاجی پور (استاد دانشگاه) در نشست تبیین آسیب های فضای مجازی در دادگستری استان یزد، افزود: اطلاعاتی که از نظر فرد برای دیگران بی ارزش است به طلای نامرئی برای پی بردن به ابعاد شخصیتی، خلأهای عاطفی، مشکلات و همچنین سوء استفادههای ابزاری افراد بزهکار و فرصت طلب تبدیل میگردد.
*دستهبندی اطلاعات پیشپاافتاده هر فرد در فضای مجازی تبدیل به طلای نامرئی برای سوء استفاده افراد میشود
وی اظهار داشت: ممکن است باج افزارها یا حتی تعمیرکنندگان موبایل یا هر فرد دیگری از طریق هک کردن گوشی یا برنامههای خاص و دسترسی به اطلاعات افراد اقدام به باجگیری نماید.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: از آنجا که همیشه پیشگیری بهتر از درمان هست برای جلوگیری از این همه آسیب، راه حلهای گوناگونی ارائه میشود؛ ابتدا باید در مورد فضای مجازی و نحوه استفاده از آن و آسیبهای آن به خانواده و نوجوانان و جوانان اطلاعرسانی شود تا با آگاهیهای به دست آمده مدت استفاده از اینترنت و فضای مجازی کاهشیافته و به یک یا دو ساعت در روز برسد.
وی ادامه داد: همچنین برای وصل شدن به اینترنت از ابزار مناسب و مطمئن استفاده شود، چراکه استفاده از ابزارهای نامطمئن و همچنین روشن بودن دائم مودم و اتصال دائمی به آن خطرات را بیشتر مینماید.
این استاد دانشگاه نسبت به تهیه عکس با موبایل، اشتراکگذاری تصاویر خصوصی در فضای مجازی و عدم رعایت مسائل امنیتی هشدار داد و گفت: باید در نظر داشت که موبایل اصلا وسیله مناسبی برای عکس و فیلم گرفتن نیست؛ عکس و فیلمهای خصوصی را میتوان با دوربین گرفته و در آلبوم های دیجیتالی ذخیره نمود و از اشتراک آنها را در فضاهای مجازی به شدت اجتناب کرد.
وی یادآور شد: بهتر است افراد روی دوربینهای موبایل را بخصوص هنگامی که در منزل هستند و یا در فضاهایی مهم حضور مییابند با برچسب بپوشانند.
حاجی پور، فضای مجازی را یک فضای فرامرزی با جذابیت و تنوع زیاد که به صورت سریع و ارزان در دسترس قرارگرفته است، معرفی کرد و بیان داشت: در حال حاضر اینترنت ابزاری مناسب برای توسعهی افکار و اندیشههای بشری محسوب میشود به شرط آنکه درراه صحیح استفاده شود؛ افراد باید برای ورود به دنیای مجازی اطلاعات کافی در اختیار داشته باشند تا دچار مشکلات و تبعات مختلف استفاده نادرست از آن نشوند.
وی ابراز داشت: به تصور بسیاری از افراد جامعه، موبایل یک وسیله کاملا شخصی است و همه برنامههای آن رمزگذاری شده است و کسی به آن دسترسی ندارد ولی در واقع تمام اطلاعات ما در چندین سرور مختلف در مکانهای مختلف دنیا کپی شده است و به هیچ صورت قابل پاک شدن نیست و هرکسی میتواند توسط نرم افزارهای خاص به تمام اطلاعات از جمله عکسهای روی گوشی، سرچ ها و دانلودها، صداها و سایر اطلاعات اطراف فرد از طریق دوربین موبایل یا مکانیابهای آن دسترسی پیدا کند.
این مشاوره حوزه خانواده، به صدمات جبران ناپذیر فضای مجازی و موبایل علاوه بر آسیبهای فیزیکی مثل آسیب به گردن، ستون فقرات، دست و چشم و… و آسیبهای روحی و روانی مثل افسردگی اشاره کرد و گفت: آسیبهای اجتماعی حاصل از ارتباط با اینترنت دامنه وسیعی دارد بهطوریکه میتوان حوزه آسیبهای آن را از چند هویتی گرفته تا دسترسی به حسابهای بانکی، هرزهنگاری، انتشار محتواهای مستهجن، تجاوز به حریم خصوصی افراد و اشاعه خشونت و بسیاری از موارد دیگر ذکر کرد.
وی یکی از کارکردهای مهم و خطرناک فضای مجازی را گفتگوهای اینترنتی برشمرد و بیان داشت: چت و گفتگوهای اینترنتی به واسطه گسترش استفاده از تلفنهای همراه، روز به روز در حال افزایش است که فارغ از اینکه این موضوع بیشتر اوقات فراغت دختران و پسران جوان را به خود اختصاص میدهد و آنها را از پرداختن به امور مفید دیگر باز می دارد؛ به دلیل گمنامی افراد در این فضا، هویت های کاذب و دوگانهای شکل می گیرد که در آشناییها و دوستیهای رمانتیک مجازی، اکثر اوقات موجب به بازی گرفتن احساسات و سرنوشت افراد در این فضا میشود. البته آسیبهای اینگونه در میان دختران جوان بیشتر مشاهده میشود که متاسفانه گاهی تأثیرات عمیقی بر آینده وزندگی آنان دارد.
حاجی پور، آزادی بی حدوحصر در فضای مجازی، خلأ قانونگذاری و عدم امکان حضور و نظارت پلیس بر تمام ابعاد این فضا را موجب عملکرد کاربران بر اساس هنجارهای لحظهای دانست و اظهار داشت: فضای فرامرزی و آزاد مجازی نیازمند نظارت بیشتر متولیان امر و دقت مضاعف استفادهکنندگان از این فضاست.
وی یادآور شد: در هنگام نصب برنامههای مختلف بر روی موبایلها هر برنامه از کاربر اجازههای خاصی مثل دسترسی به اطلاعات گوشی میگیرد که این کار استفاده از اطلاعات گوشی افراد یا دسترسی به دوربین آن را برای برنامههای مختلف فراهم مینماید.
مایکروسافت به تازگی درمورد سوءاستفاده از بالغ بر ۱۸ میلیون نفر از کاربران اپلیکیشن شبکه اجتماعی لینکدین اعتراف کرد.
به گزارش سایبرلا به نقل از ایسنا، چندی پیش بود که خبری مبنی بر افشای اطلاعات شخصی و نقض حریم خصوصی کاربران در شبکه اجتماعی لینکدین منتشر شد که علیرغم ادعای ساتیا نادلا، مدیر عامل شرکت مایکروسافت بعنوان توسعهدهنده لینکدین نشان داد این شبکه اجتماعی نیز با مشکلات جدی امنیتی مواجه است.
حالا به تازگی مایکروسافت اعتراف کرده است که اطلاعات و دادههای خصوصی بالغ بر ۱۸ میلیون نفر از کاربران لینکدین که به عقیده کمیسیون حفاظت از اطلاعات شخصی کاربران در ایرلند چند ماه پیش به سرقت رفته و احتمالا توسط خود این شرکت تحویل سایر نهادهای تحقیقاتی و مشاورهای داده شده، مورد سوءاستفاده قرار گرفته است.
وبسایت تک کرانچ چند ماه پیش در گزارشی مفصل به موضوع نقض حریم خصوصی کاربران لینکدین اشاره کرد که در آن ذکر شده بود مایکروسافت نیز همچون فیسبوک برخی از اطلاعات کاربرانش را بدون کسب اجازه از آنها تحویل برخی از موسسات تحقیقاتی قرار داده و از آنها سواستفاده کرده است.
این گزارش از یک شکایت در سال ۲۰۱۷ میلادی نشات گرفت که نشان می داد آدرس پست الکترونیک و ایمیل کاربرانی که در لینکدین ثبت نام کرده و در آن حساب کاربری داشته اند، به احتمال زیاد مورد سواستفاده قرار گرفته است.
حالا با اعتراف مایکروسافت به نظر میرسد که یکی از بزرگترین شرکتهای تکنولوژی، مایکروسافت، نیز با رسوایی نقض حریم خصوصی و همچنین تبعات منفی که میتوان از جمله مهم ترین آنها به فشارهای سیاسی از سوی نهادهای دولتی و نظارتی در کنار کاربران و منتقدان اشاره کرد، مواجه خواهد شد.
تقریبا اوایل سال جاری ۲۰۱۸ میلادی بود که شبکهاجتماعی فیسبوک درگیر بزرگترین رسوایی در طول تاریخ خود شد چرا که اخبار بسیاری مبنی بر همکاری فیسبوک با یک موسسه تحقیقاتی به نام کمبریج آنالتیکا و افشای اطلاعات خصوصی خیل عظیمی از کاربران فیسبوکی منتشر شد. گزارشهای منتشره نشان میداد که اطلاعات بیش از ۸۷ میلیون نفر از کاربران فیسبوک در این همکاری به سرقت رفته و افشا شده است.
پس از آنکه وب سایتها و رسانههای خبری بسیاری گزارش کردند که شبکه اجتماعی فیسبوک در انتشار اطلاعات شخصی و خصوصی کاربرانش دست داشته است، مردم و منتقدان بسیاری فیسبوک را به خیانت در امانت و همکاری با نهادهای دولتی یا تحقیقاتی متهم کردند. این شبکه اجتماعی به سرعت آماج حملات کاربران بسیاری در سراسر جهان قرار گرفت بهگونهای که تعداد کثیری از شرکتها و افراد معروف اقدام به بستن و غیرفعال کردن صفحات مجازی خود در فیسبوک کرده و استفاده از این شبکه اجتماعی را ننگی برای دنیای مجازی توصیف کردهاند.
با اینکه فیس بوک در تمامی روزنامهها و شبکههای اجتماعی از تمامی کاربرانش در این خصوص عذرخواهی کرد و در بیانیهای نیز احتمال هرگونه جاسوسی و افشای اطلاعات آنها را رد کرد، اما همچنان خشم عموم مردم در سراسر جهان نسبت به این شبکه اجتماعی محبوب و پرطرفدار فروکش نکرده است.
وجود نداشتن قوانین مشخص در فضای مجازی بستر سرقت هویت کاربران و سوء استفاده از اطلاعات شخصی افراد را برای سارقان مجازی فراهم کرده است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، با توجه به حضور فعال هکرها و حجم عظیم بدافزارهای سایبری در فضای مجازی، آشنایی با تهدیدات و تخلفات موجود در این فضا و شناخت راههای حفاظت و پیشگیری از وقوع آنها، یکی از ملزومات برای کاربران است.
یکی از مهمترین تهدیدات آنلاین که هر کاربری باید در برابر آن هوشیار باشد، موضوع سرقت هویت آنلاین بوده که این روزها به معضلی شایع در فضای مجازی تبدیل شده است.
هویت چیست؟
در جهان واقعی متشکل از موجودات زنده و اشیا، هویت به نمادی از اطلاعات منحصر به فرد یک موجود اطلاق میشود. به طوری که در جهان مجازی هویت همانند رشته محوری است که امنیت، کنترل، مدیریت و پاسخگویی را در شبکه کاملا توزیع شده ممکن میکند. همچنین هویت نقطه اتصالی برای حفظ حریم خصوصی در قلمروهای دور دست است و زمینه ایجاد اطمینان بخشی به کاربران را فراهم میکند.
در فضای واقعی هویت به معنای اسم، آدرس، گواهینامه رانندگی، گذرنامه، داراییهای مالی و موارد دیگر است. فرد از طریق آنها برای دیگران قابل شناسایی است اما در فضای مجازی گاه تمام این اطلاعات مهم در یک حساب شخصی مجازی یا یک کارت الکترونیکی نهفته می شود و کاربر می تواند تنها با زدن چند کلید موبایل یا دستگاه های الکترونیکی اطلاعات شخصی خود را در اختیار سایرین قرار دهد.
سرقت هویت چیست؟
اهمیت اطلاعات هویتی و شخصی موجب شده تا در فضای مجازی شاهد متولد شدن پدیدهای نو به نام “سرقت هویت” باشیم.
افراد سودجو با به سرقت بردن اطلاعات شخصی کاربران میتوانند به جای مخاطب مورد نظر دست به فعالیتهایی نظیر صدور کارت اعتباری، تراکنش مالی، تقاضای وام، اجاره ملک، تکمیل فرم کاریابی و اعلام ورشکستگی از طرف فرد موردنظر بزنند بدون آنکه کاربر اصلی از این تخلفات آگاهی داشته باشد.
چگونگی وقوع سرقت هویت
یکی از معمولترین و شایعترین نمونههای سرقت اطلاعات هویتی به شکل آنلاین، هک و نفوذ به پایگاه دادههای دولتها و نهادهای مالی از طریق وب سایتهای آنها است. البته این اتفاق میتواند تنها از روی یک وبسایت شخصی نیز رخ دهد.
در حالی که ما در مقابل بسیاری از ایمیلها و پیامهای وبسایتهایی که از ما درخواست اطلاعات میکنند بیتفاوت هستیم، سالیانه هزاران نفر در سراسر جهان به دلیل همین بیتوجهی قربانی سرقت اطلاعات میشوند. امروزه وجود بدافزارهایی که برای سرقت اطلاعات طراحی شدهاند، این تهدید را نزدیکتر از هر زمانی کرده است.
بخشی از اطلاعات مانند کدملی، تاریخ تولد، آدرس و شماره تلفن تمام آن چیزی است که سارقین اینترنتی برای دستبرد به هویت شما نیاز دارند و تنها با قسمتی از اطلاعات شناسایی، سارق می تواند به اقداماتی نظیر جعل گواهینامه و جا زدن خود به جای شما دست بزند.
شواهد نشان می دهد برخی از این سارقین، هویت قربانی را از طریق هک کردن بانکهای اطلاعاتی پزشکان، وکلا، مدارس، بیمهها و سایر نهادها به سرقت برده و برخی سارقین دیگر با دسترسی به اطلاعات شخصی باطل شده مثل فاکتور و صورت حساب خریدها، رسیدهای دستگاه کارتخوان و نامههای بانکی اقدام به جعل هویت میکنند.
برخی دیگر با نفوذ به گوشی همراه و رایانه فرد مورد نظر، اطلاعات بانکی و شخصی وی را کسب و سپس با ارسال ایمیل کذایی از طرف بانک مبنی بر بروز رسانی اطلاعات مشتری، اقدام به فریب دادن آن ها می کنند.
برخی ضعفهای اینترنتی و ناآگاهی کافی کاربران از امنیت رایانههای شخصی زمینه فعالیت روز افزون این افراد را فراهم کرده است و با توسعه بیشتر ارتباطات دیجیتال در زندگی روزمره پیامدهای این جرایم میتواند زندگی و کار مردم را به طور جدی تحت تأثیر قرار دهد.
ضعف امنیت عامل اصلی سرقت هویت افراد
محمد امامی مدیر کل اسبق روابط عمومی وزارت ارتباطات درباره سرقت هویت در فضای مجازی گفت: هویت بحثی جدی است که متأسفانه در فضای مجازی با چالشهایی بهعنوان سرقت هویت عجین شده و جاعلان به اشکال مختلف و اهداف متفاوت هویت افراد را مخدوش میکنند که این تخلفات ناشی از ضعف امنیت و نادیده گرفتن قوانین است.
امامی با بیان اینکه چالشهای پیش روی هویت در فضای مجازی، مدیریت آن را ضروری ساخته است ادامه داد: مدیریت هویت، ساز و کاری قدرتمند برای افزایش حریم خصوصی کاربران است. مدیریت هویت همان چیزی است که افراد در گفت وگوهای روزمره انجام میدهند و تصمیم میگیرند چه چیزی درباره خودشان بگویند.
وی افزود: سیستم مدیریت هویت در فضای مجازی براساس معیارهای حفظ حریم خصوصی می تواند باعث به وجود آمدن اعتماد بین کاربران و نوعی پیشگیری از عواقب جبران نشدنی سرقت هویت به شمار رود.
مدیر کل سابق روابط عمومی وزارت ارتباطات اظهار کرد: اجرای قوانین به صورت نظاممند به همراه ساز و کار رسانهها برای اقشار خاصی که بیشتر در معرض خطر هستند، عاملی کارساز برای مدیریت هویت در شبکههای اجتماعی است.
چگونه از سرقت هویت جلوگیری کنیم؟
علی محمد رجبی کارشناس امنیت سایبری سه راهکار در خصوص پیشگیری از سرقت هویت ارائه داد و گفت: اولین راهکار برای پیشگیری این است که کاربران میتوانند زمانی که در شبکهها و سایت های فضای مجازی عضو می شوند تیک تأیید هویت را فعال کنند که این موضوع باعث میشود فرد یک هویت با امنیت مناسب در فضای مجازی داشته باشد. به این صورت که با داشتن صفحه رسمی، کاربران میتوانند یک لینک مرجع برای ارتباط مستقیم با خود برای افراد دنبال کننده در شبکههای اجتماعی قرار بدهند و این موضوع باعث میشود فرد در معرض سرقت هویت قرار نگیرد.
رجبی ادامه داد: کاربر می تواند با فعال کردن تأیید دو مرحله ای در سایت ها و شبکه های مجازی مانع از هک شدن حساب کاربری خود شود.
این کارشناس فضای مجازی تصریح کرد: باید در خصوص هویت و چالشهای پیرامون آن فرهنگ سازی صورت گیرد و ارتقای آن با سواد رسانهای امکان پذیر خواهد بود. کاربران نباید هر خبری که در شبکههای اجتماعی منتشر میشود به سرعت قبول کنند به دلیل اینکه اگر کاربری مورد سرقت هویت قرار بگیرد و خبر کذبی در ارتباط با وی نشر پیدا کند مردم نیز آن را میپذیرند این در حالی است که باید تشخیص خبرهای کذب با حقیقت برای همگان بازگو شود.
اگر مورد سرقت هویت قرار گرفتیم چه کنیم؟
کارشناس ارشد امنیت سایبری در خصوص اینکه اگر شخصی مورد سرقت هویت در فضای مجازی قرار گرفت باید چه اقدامی انجام دهد گفت: هر کاربری اگر مورد سرقت هویت در شبکههای اجتماعی قرار گرفت باید از صفحه شبکه اجتماعی که مورد جعل قرار گرفته تصویربرداری کند و مستندات را به دادسرای جرائم رایانهای برده و تشکیل پرونده بدهد و در ادامه مأموران پلیس جرم را مورد پیگیری قرار میدهند.
نقش سواد رسانهای در محدود کردن سرقت هویت
کاربران با سواد رسانهای قادر به کشف اطلاعات جعلی در فضای مجازی خواهند شد. این اطلاعات رسانهای به افراد جامعه کمک میکند چگونگی ایجاد پیامهای کذب را درک کنند و تعصبات و اطلاعات غلط و دروغهای رسانهای را تشخیص دهند.
کاربران بدون تقویت سواد شبکههای اجتماعی مجازی و تفکر انتقادی، توان تشخیص اطلاعات جعلی را نخواهند داشت. این مسائل نیازمند تقویت تفکری تحلیگرانه در مدیریت باورهایی است که توسط مجرمان سایبری مورد تهاجم قرار گرفته است.
GDPR يا “General Data Protection Regulations” ، مجموعه قوانین الزام آور برای حفظ حریم خصوصی کاربران توسط کسب و کارها در اتحادیه اروپا می باشد.
این مقررات از سال ۲۰۱۶ ميلادي مطرح شده است و از تاریخ ۲۵ ماه May سال ۲۰۱۸ میلادی (معادل خرداد ماه سال ۱۳۹۷) در اتحادیه اروپا به صورت رسمی لازم الاجرا شده است.
به اين معنا كه کسب و کار هایی که خود را با این قوانین وفق ندهند جریمه ای سنگین (معادل ۲۰ میلیون یورو و یا ۴ درصد درامد سالانه شرکت) در انتظار آنها خواهد بود. بسياري از كشورهاي دنيا خارج از اتحاديه اروپا نيز در حال انطباق قوانين خود با GDPR مي باشند.
در میان الزامات متعدد GDPR در خصوص حمایت از دادهها، الزامات نوینی مطرح شده است که باید بسترهای لازم بهمنظور اجرایی کردن آن در نظام حقوقی کشورهای عضو فراهم شود.
برخی از شاخصترین الزامات GDPR عبارتند از: کسب رضایت، مجوز پروفایل سازی، حق بر فراموشی، قابلیت انتقال دادهها و طراحی مجدد سیستمها بر مبنای الزامات حریم خصوصی و غیره.
ماخذ:پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات
یک استاد ارتباطات اظهار داشت رسواییهای صورت گرفته در خصوص انتشار اطلاعات کاربران شبکههای اجتماعی این حق را به مخاطب میدهد که نسبت به ایمن نبودن برخی پیامرسانها شک و تردید داشته باشد.
به گزارش گرداب، داوود مهرابی عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات درباره لزوم بهرهگیری سواد رسانهای گفت: از اوت سال 1991 که تنها یک وبسایت در اینترنت وجود داشت تاکنون که تعداد وبسایت ها به مرز دو میلیارد نزدیک شده، هر دقیقه حدود 205 وبسایت در جهان راه اندازی میشود که اینها نشان از تغییر و تحول زیاد در عرصه گردآوری و انتشار اطلاعات است که مهمترین عنصر عصر اطلاعات و ارتباطات محسوب می شود، رخ داده است.
وی در رابطه با اطلاعات درخواستی از سوی شبکههای اجتماعی توضیح داد: اطلاعات، داده هایی فردی است که افراد به منظور استفاده از خدمات فضای مجازی باید این قبیل داده ها را ارائه دهند. ارائه اطلاعات برای حضور در فضای مجازی لازمه استفاده از خدماتی است که در این فضا ارائه میشوند. به عنوان مثال، برای ساختن یک پست الکترونیک – که از جمله الزامات ارتباطی فضای مجازی محسوب می شود و یا حساب کاربری در شبکه های اجتماعی، اگرچه در ابتدا تنها ممکن است به نام و نام خانوادگی، شماره تلفن، تاریخ تولد و جنسیت (انتخابی) برای استفاده از خدمات اکتفا شود، اما پس از ایجاد حساب کاربری، اطلاعات بسیار زیاد دیگری از هر کاربر در اختیار شرکت ارائه دهنده خدمات قرار می گیرد.
اطلاعات دریافتی شبکههای اجتماعی از کاربران
مهرابی اطلاعات دریافتی شبکههای اجتماعی از کاربران گفت: با ساخت یک حساب کاربری ساده، علاوه بر مشخصات فردی، به طور عمده دو دسته از اطلاعات در اختیار شرکت ارائه کننده خدمات قرار می گیرد. دسته اول این اطلاعات شامل مطالبی است که کاربر جستجو میکند، وبسایت هایی که سر میزند، ویدئوهایی که تماشا می کند، تبلیغاتی که روی آنها کلیک می کند، مکانی که فرد در آن قرار دارد و همچنین مشخصات دستگاهی که از آن استفاده می کند. دسته دوم شامل اطلاعاتی است که کاربر تولید می کند. محتوای پیامی که ممکن است به دیگران ارسال شود؛ افزودن افراد جدید به فهرست دوستان (دنبال کنندگان)، تقویم فعالیتها؛ اماکنی که فرد از آنها بازدید کرده و بسیاری از موارد دیگر که می توانند ضمن روشن ساختن علائق فردی، بسیاری از جنبه های دیگر شخصیت فرد را آشکار سازد.
پیام رسانها بستری برای افشای اطلاعات
وی در خصوص افشای اطلاعات در فضای مجازی افزود: افشای اطلاعات که تا پیش از روی کار آمدن شبکه های اجتماعی، در حد نام و نام خانوادگی، شماره تماس و آدرس بود، با روی کار آمدن شبکه های اجتماعی به ویژه اپلیکشین های پیام رسان تلفن همراه بیش از پیش حریم خصوصی را به فضای عمومی منتقل کرده است. تا پیش از روی کار آمدن شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها، اطلاعات در معرض دید عمومی قرار نمی گرفتند و ممکن بود شرکت ارائه دهنده خدمات از این اطلاعات در جهت منافع خود استفاده کند و یا حتی در ازای کسب منافعی آنها را در اختیار دیگران قرار دهند، اما اکنون شبکه های اجتماعی و پیام رسانهای تلفن همراه بستری برای انتشار سریع مطالب توسط کاربران است و باعث می شود که اطلاعات در فضای عمومی منتشر شوند.
حریم خصوصی در حبابی شکننده
مهرابی درباره حریم خصوصی در شبکههای اجتماعی گفت: من معتقدم که مجموع اطلاعاتی که ما در فضای مجازی منتشر می کنیم حریم خصوصی که پیشتر چهار دیواری قابل کنترلی بود را ابتدا به فضای شیشه ای تبدیل کرد که به رغم شفاف بودن آسیب پذیری چندانی نداشت، ولی با روی کار آمدن شبکه های اجتماعی و گسترش گوشی های هوشمند تلفن همراه اکنون به حبابی شکننده تبدیل شده که با کوچکترین تلنگری ظرفیت از بین رفتن کامل حریم خصوصی را دارد.
بیش از 2 میلیارد کاربر در فضای مجازی
کارشناس ارتباطات در خصوص تعداد کاربران فضای مجازی گفت: گوشی های هوشمند تلفن همراه که تعداد استفاده کنندگان از آنها در سطح جهانی هم اکنون دو میلیارد و 500 میلیون نفر تخمین زده شده و پیش بینی می شود که تا سال 2020 نیز به بیش از دو میلیارد و 800 میلیون نفر افزایش یابند، به جعبه سیاه حریم خصوصی افراد تبدیل شدهاند.
عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات درباره اطمینان به فضای مجازی اظهار کرد: هرچند که فناوریهای نوین همواره تلاش می کنند که شکاف های امنیتی که باعث افشای اطلاعات یا حتی هک شدن اطلاعات خصوصی می شوند را رفع نمایند، اما برخی از رسوایی های صورت گرفته توسط این قبیل شبکه ها این حق را به ما می دهد که نسبت به ایمن نبودن شبکههای اجتماعی و پیام رسانهایی که خود را غول این عرصه ها می دانند، شک و تردید کنیم.
وی ادامه داد: این نوع فناوری ها که نوید توسعه روابط انسانی را داشته اند، در تحقق این اهداف به طور آشکاری ناکام ماندهاند. آنها نه توانستهاند جهان واقعی را به ما معرفی کنند و نه موفقیتی در نزدیک کردن روابط انسانی (در سطح فردی و اجتماعی) داشتهاند. حتی چنان باعث سرگرمی افراد شدهاند که وقتی برای تفکر در مورد دروغگویی و فریب آنها باقی نمانده است. بنابراین، اکنون سئوالی که مطرح می شود این است که انتشار این اطلاعات چه فواید و مضراتی در پی دارد.
دخالت شبکههای اجتماعی در جهتدهی افکار کاربران
مهرابی بیان کرد: اطلاعات شکل گرفته در فضای مجازی ابزاری هستند که برای صاحبان فناوری فرصت ایجاد می کنند و برای آنها که فاقد فناوری هستند تهدید محسوب می شوند. در واقع، با گردآوری اطلاعات در فضای مجازی صاحبان فناوری، در مقایسه با کسانی که فاقد این فناوریها هستند، این فرصت را دارند که بر اساس این اطلاعات در امور گروههای دیگر دخالت کنند. این دخالت می تواند در سطوح مختلفی از قبیل هدایت افکار عمومی به سوی یک موضوع و رفتار خاص تا اختلال در امور داخلی دیگران شکل گیرد. دخالتهایی که مصادیق آنها نیز وجود دارند.
محدودیت حضور در فضای مجازی،عقب افتادگی در دنیای امروزی
وی در مورد حضور در فضای مجازی گفت: فضای مجازی برغم فرصت های بی نظیری که برای تولید محتوا و دسترسی مخاطب به این محتواها ایجاد کرده، اما از آنجایی که حریم خصوصی را نیز بخشی از اهداف خود قرار داده مورد برخی مخالفت ها قرار گرفته است. البته این مخالفت ها نباید باعث محدود شدن حضور در فضای مجازی شود، زیرا محدود کردن حضور در فضای مجازی، در همه ابعاد آن، عقب افتادن از رقبایی است که هر لحظه غفلت، عقب افتادگی غیرقابل جبرانی را به وجود می آورد.
سواد رسانهای راهی برای کاهش آسیب پذیری
عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات ادامه داد: به طور کلی می توان گفت که ارائه اطلاعات شخصی شاید در کوتاه مدت برای فرد زیان و آسیب خاصی در پی نداشته باشد، اما می تواند در طولانی مدت هم فرد و جامعه را با مشکلات عمده ای مواجه کند. تبعاتی که شاید بنیانگذاران اولیه وبسایتها و شبکههایی که اکنون صدها میلیون کاربر دارند، هرگز خود مواجهه با آن را پیشبینی نکردهاند.
مهرابی سواد رسانهای را راهحلی برای کاهش آسیبپذیری از سوی فضای مجازی دانست و اظهار داشت: با توجه به اجتناب ناپذیر بودن پذیرش فناوری های نوین که به طور تقریبی همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی ما را در برگرفته اند، در کنار تلاش برای افزایش سطح سواد رسانهای عموم مردم و آگاه کردن آنها از پیامدهای قرار دادن اطلاعات شخصی در فضای مجازی، پیشرفت در این حوزه و کاهش فاصله با صاحبان فناوری ها می تواند آسیب پذیری از ناحیه فضای مجازی را کاهش دهد.
رئیس اداره تشخیص جرائم سایبری پلیس فتا ناجا با اشاره به برخی از شگردهای جدید مجرمانه گفت: یکی از شگردهایی که مجرمان سایبری از آن برای کلاهبرداری و سرقت اطلاعات مهم کاربران استفاده میکنند، طراحی اپلیکیشنهایی است که در ظاهر برنامههای کاربردی را ارائه داده اما در ادامه، عملکردی جاسوسی داشته و به جمعآوری اطلاعات از مخاطبان میپردازند.
به گزارش پلیس فتا، سرهنگ دوم حمید کیانی بیان کرد: متاسفانه برخی از افراد سودجو با انجام تبلیغات گسترده در فضای مجازی و به خصوص در شبکههای اجتماعی اقدام به تبلیغ و ارائه اپلیکیشنهای متنوع با کاربردهایی جذاب و مختلف نموده و سعی دارند اعتماد کاربران را در فضای مجازی جلب نمایند.
وی ادامه داد: این افراد سعی دارند با جلب اعتماد کاربران و ترغیب آنان به نصب برنامههای مورد نظر، اهداف مجرمانه خود، یعنی دسترسی به اطلاعات خصوصی و مهم کاربران را عملی نمایند. این افراد با بهره بردن از جملات جذاب و اغواکننده به دنبال فریب کاربران میباشند.
سرهنگ کیانی تصریح کرد: کاربران برای نصب هر گونه نرم افزار بر روی سیستمهای خود چه گوشیهای هوشمند و چه لپتاپ، تبلت یا سیستمهای خانگی، نرم افزار مورد نظر خود را حتما از سایتهای معتبر، مارکتهای معتبر ویژه تهیه و از نصب برنامههای غیر ضروری خودداری نمایند.
وی افزود: حتی در خرید نرم افزار از فروشگاهها در فضای واقعی و نصب توسط فروشنده نیز دقت داشته باشند که فروشنده تنها نرم افزار مورد نظر و اصلی را برای آنها نصب نموده و از نصب دیگر نرم افزارهای غیر ضروری که ادعا دارند رایگان است جلوگیری کنند.
این مقام مسئول تاکید کرد: عدم دانلود و نصب برنامههایی که در فضای مجازی و توسط افراد ناشناس معرفی شدهاند میتواند تا حدود بسیار زیادی از کلاهبرداری، اخاذی و سرقت اطلاعات جلوگیری نماید. بنابراین هموطنان عزیز مراقب تبلیغات جذاب در شبکههای اجتماعی بوده و به افراد ناشناس اعتماد نکنند.
رئیس اداره تشخیص جرائم سایبری در ادامه انتخاب رمزهای عبور مناسب بر روی اطلاعات ذخیره شده در حافظههای تلفن همراه را بسیار مهم دانست و گفت: انتخاب رمز ایمن و استفاده از الگوهای رمز نگاری مناسب تا حد بسیار زیادی مانع از دستیابی مجرمان سایبری به اطلاعات کاربرن شده و زمینه افزایش امنیت آنان را فراهم میآورد.
سرهنگ کیانی در ادامه گفت: از آنجایی که برخی از سایتهای مخرب اقدام به ارائه مطالب و برنامههای جعلی و ویروسی مینمایند لذا داشتن یک آنتی ویروس مناسب و بروز میتواند از فعالیت این ویروسها جلوگیری کرده و مانع از نقض حریم خصوصی کاربران شود.
این مقام ارشد انتظامی در ادامه یادآور شد: از آنجایی که در هنگام نصب اغلب اپلیکیشنهای تلفن همراه باید مجوز برخی از دسترسیها را به طراحان نرم افزار داد، لذا باید نهایت دقت را در هنگام نصب این برنامهها داشته و از نصب برنامههایی که مجوزهایی غیر منطقی را طلب میکنند خودداری نمایند.
فضای مجازی عرصه ای است که حقوق و تکالیف متعددی در آن معنا می یابد. حقوق کودکان در این فضا از جمله حقوق مطروحه می باشد که در ابعاد مختلف می تواند مورد بررسی قرار بگیرد. پیش از آنکه وارد جزئیات و اقسام حقوق کودک در فضای مجازی شویم، تبیین و تشریح واژه “کودک” در ادبیات حقوقی ضروری می باشد.
به گزارش مرکز ملی فضای مجازی، قانونگذار جمهوری اسلامی ایران در موارد مختلفی احکامی را برای کودکان، صغار و … وضع نموده است، لکن هیچ گاه به طور صریح این واژه در ادبیات حقوقی داخلی تعریف نشده است. اما «کنوانسیون 1989 حقوق کودک» واژه کودک را به شرح ذیل تعریف نموده است: «از نظر این کنوانسیون منظور از کودک افراد انسانی زیر سن 18 سال است، مگر این که طبق قانون قابل اجرا در مورد کودک، سن بلوغ کمتر تشخیص داده شود.» فلذا مقصود از حقوق کودکان، ناظر به ان دسته از افرادی است که از حیث قانونی سن انها زیر 18 سال باشد. دولت جمهوری اسلامی ایران در اسفند 1372 با «قانون اجازه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون حقوق کودک» و با تصویب مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان رسماً این کنوانسیون را پذیرفت. البته پذیرش کنوانسیون 1989 حقوق کودک؛ مشروط بر این نکته است که مفاد آن در هر مورد و هر زمان در تعارض با قوانین داخلی و موازین اسلامی باشد یا قرار گیرد از طرف دولت جمهوریاسلامی ایران لازمالرعایه نباشد.
موضوع حریم خصوصی کودکان در فضای مجازی، درگیر شدن کودکان با بازی های آنلاین در بستر اینترنت و سوء استفاده ذهنی و جنسی از کودکان در فضای سایبر، از مهمترین چالش ها و مباحثی است که در موضوع حقوق کودکان در فضای مجازی مورد دقت قرار می گیرد.
عنصر قانونی و مبنای حقوقی برای حق دسترسی کودکان به فضای مجازی را می توان ماده ۱۹ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی دانست. این ماده در تشریح حق آزادی بیان بر این نکته تاکید می نماید که آزادی بیان شامل آزاد تحصیل یا دریافت اطلاعات و اشاعه یا انتقال اطلاعات میباشد؛ خواه شفاهاً یا به صورت نوشته یا چاپ یا به صورت هنری یا به هر وسیله دیگر صورت گیرد. در همین راستا، ماده ۱۷ کنوانسیون حقوق کودک مقرر می دارد که کشورهای طرف کنوانسیون، دسترسی کودک به اطلاعات و مطالب از منابع گوناگون و بینالمللی، خصوصاً مواردی که مربوط به اعتلای رفاه اجتماعی، معنوی یا اخلاقی و بهداشت جسمی و روحی وی میشود را تضمین میکنند.
همچنین ذکر این نکته در اینجا ضروری است که با توجه به ماهیت فضای مجازی که آثاری فراگیر دارد و محدود به مرزهای جغرافیایی نیست، ضرورت اتخاذ اقدامات بین المللی برای محدودسازی برخی محتویات مخرب برای کودکان با همکاری همه اعضای جامعه بین الملل امری انکار ناپذیر است.
در قوانین فعلی حاکم در نظام جمهوری اسلامی ایران قانون، مقرره یا قواعد صریح و خاصی در زمینه صیانت و حمایت از حقوق کودکان در فضای مجازی وجود ندارد که این امر نیازمند توجه جدی قانونگذار به این مساله است. البته ذکر این نکته ضروری است که از کلیات قوانین و مقررات موجود می توان حمایت های کلی را از این قشر خاص مورد نظر قرار داد. علاوه بر این موضوع در برخی قوانین از جمله ماده ماده (28) قانون جرایم رایانهای مصوب 1388/3/5 مجلس شورای اسلامی در راستای صیانت از حقوق کودکان در فضای مجازی مقرر شده است: «…دادگاههای ایران در موارد زیر نیز صالح به رسیدگی خواهند بود: … د) جرایم رایانهای متضمن سوءاستفاده از اشخاص کمتر از ١٨ سال، اعم از آنکه مرتکب یا بزهدیده ایرانی یا غیرایرانی باشد.» لکن علی رغم این موارد، همان طور که گفته شد، با توجه به اهمیت فضای مجازی و حقوق کودکان در این عرصه، توجه ویژه قانونگذار به موضوع حاضر ضروری می باشد.